اگر از خودروهای گازسوز غیر مجاز در کشور بگذریم، براساس آمار دو میلیون و 300هزار خودرو دو گانه‌سوز مجاز در خیابان‌های کشور درحال تردد است که 60 درصد از این خودروها به علت بازرسی نشدن مخازن گاز آن‌ها، هر لحظه امکان منفجر شدنشان وجود دارد. 

بعد از آن که خودروهای دوگانه‌سوز به دلیل عدم بازرسی ادواری مخازن سی.ان.جی به بمب‌های متحرک تبدیل شدند، آخرین خبرها حاکی از آغاز بازرسی از این مخازن است؛ اما این بار دستگاه‌ها متولی و تجربه آن‌ها در این زمینه مورد بحث است. 

اگرچه ایران طبق رتبه‌بندی انجمن جهانی خودروهای گازسوز اکنون از نظر تعداد خودروهای گازسوز در رتبه سوم جهان قرار دارد و تا سال 2014 میلادی به دومین دارنده‌ ناوگان بزرگ خودروهای گازسوز در جهان تبدیل خواهد شد، اما بعد از گذشت چندین سال از شروع گاز سوز کردن خودروها هیچ نوع بازرسی از مخان گاز نصب شده روی این خودروها صورت نگرفته است.

این در حالیست که مخازن سی.ان.جی باید در عمر20 ساله خود هر پنج سال یک‌بار به صورت کامل از خودرو جدا شده و بازرسی شوند. هم‌چنین همه‌ مخازن باید سالانه به مدت نیم ساعت با دستگاه ویژه از نظر نشتی احتمالی مورد بازرسی قرار گیرند....

60 درصد خودروهای دوگانه‌سوز نیازمند بازرسی ‌اند
اگر از خودروهای گازسوز غیر مجاز در کشور بگذریم، براساس آمار دو میلیون و 300هزار خودرو دو گانه‌سوز مجاز در خیابان‌های کشور درحال تردد است که 60 درصد از این خودروها به علت بازرسی نشدن مخازن گاز آن‌ها، هر لحظه امکان منفجر شدنشان وجود دارد.

البته به گفته جواد جلینی - کارشناس سی.ان.جی شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران (ISQI)، در این زمینه مشکلی از لحاظ تدوین استاندارد و الزامات وجود ندارد، بلکه موضوع‌های دیگری همچون زیرساخت‌ها، حمایت‌های دولتی، قوانین و رغبت ورود شرکت‌های بازرسی موجب شده که این کار تاکنون عملی نشود.

بازدید از مخازن سی.ان.جی توسط مراکز معاینه فنی خودرو
در همین زمینه محمد رویانیان - رییس ستاد حمل ونقل و سوخت، با اعلام این که بازرسی از مخازن سی.ان.جی شروع شده است، به ایسنا گفت: بازدید از مخازن از طریق مراکز معاینه فنی خودرو به دو وزارت‌خانه کشور و راه ابلاغ شده است و شرکت گاز نیز در این زمینه فعالیت‌هایی صورت داده است.

به گفته وی بازرسی ادواری مخازن سی.ان.جی در حال حاظر در حال انجام است و فقط باید این کار با سرعت بیشتری انجام شود.

شرکت‌های بازرسی معتبر انگیزه‌ کار ندارند
در حالی بازرسی ادورای مخازن سی.ان.جی به دو وزارت‌خانه کشور و راه واگذار شده است که به اعتقاد کارشناسان، مسئولان این دو وزارت‌خانه آشنایی زیادی با مبحث سی.ان.جی و بازرسی ادواری مخازن ندارند، چرا که به گفته جلینی، انجام این بازرسی نیازمند استاندارد ملی 9426 برای بازرسی ادواری مخازن و استاندارد ملی 9747 برای بازرسی خودروهایی با سوخت گاز طبیعی فشرده (سی.ان.جی) است که تاکنون شرکت‌های اندکی تاییدیه‌های لازم را در این زمینه گرفته‌اند، اما به دلیل مشکلات اجرایی این شرکت‌ها انگیزه لازم برای انجام این کار را ندارند.

انجام تست ادواری نیازمند زیرساخت‌های لازم
علاوه براین هر مخزن به 30 تست مختلف نیاز دارد که مهمترین آنها هیدرواستاتیک، التراسونیک، Burst (ترکیدن)، سختی سنجی و نشتی است که در این میان بعضی ازاین تست‌ها نیز نیازمند شرایط خاص است؛ مانند تست نفوذ گلوله و آزمودن ترکیدن تحت فشار که به زیرساخت‌ مناسب نیاز دارد.

در این شرایط مشخص نیست که مراکز معاینه فنی قرار است با چه کیفیتی بازرسی ادواری از مخان سی.ان.جی را انجام دهند؛ چرا که نه از موسسه استاندارد تاکنون تاییدیه گرفته‌اند و نه زیر ساخت‌های لازم برای انجام کار را دارند.

آخرین خبرها حاکی از ان بود که قرار است نمایندگان شرکت‌های منتخب برای آزمون ادواری مخزن‌ها در این مراکز مستقر شوند که طبق گزارش‌های رسیده هنوز قراردادی با این شرکت‌ها امضا نشده است.

مروری بر گازسوز شدن خودروها در ایران
در ایران اولین بار در سال 1356 طرح گاز سوز کردن خودروها به صورت آزمایشی در شهر شیراز با تبدیل هزار و 200دستگاه خودرو سواری به مرحله اجرا درآمد. مشابه این طرح در مشهد نیز در سال 1366 اجرا شد.

شرکت اتوبوس واحد تهران و حومه نیز در سال 1371 تحقیقاتی را در زمینه گاز سوز کردن اتوبوس‌های درون شهری آغاز کرد که در سال 1375 از این نوع اتوبوس‌ها بهره‌برداری شد.

از سال 1383 شرکت خودروسازی سایپا شروع به تولید خودروهای گازسوز نیسان وانت و پراید کرد. بعد از آن شرکت بهینه سازی مصرف سوخت به منظور اجرای تبصره 13 قانون بودجه سال 1386، اقدام به دوگانه سوز کردن خودروهای عمومی شامل انواع وانت‌، تاکسی‌، آژانس و تاکسی تلفنی کرد. هم‌چنین دو شرکت خودروساز ایران خودرو و سایپا نیز برخی از محصولات خود را به صورت پایه گاز سوز وارد بازار کردند.

اگر چه سایپا در گذشته پراید‌های خود را دوگانه‌سوز تولید می‌کرد، اما اکنون این شرکت هیچ خودرو پایه گازسوزی را روانه بازار نمی‌کند. در حال حاضر خودرو‌هایی که دوگانه سوز می‌شوند، شامل سمند، پژو 405، پژو پارس، پژو روآ، تندر90، پیکان وانت از ایران خودرو و برخی از مدل‌های ام.وی.ام از مدیران خودروست.

در این میان در کنار کارخانه‌های خودروسازی، کارگاه‌های نصب مخزن سی.ان.جی نیز فعال بودند که اوایل سال جاری ادامه کار این کارگاه‌ها غیر قانونی اعلام شد.

تکلیف کارگاه‌های مجاز نصب سی.ان.جی مشخص نیست
اگرچه رویانیان اعلام کرد که شرکت خودروسازی ایران خودرو امسال تعهد کرده است که 700 تا 800 هزار خودرو پایه گاز سوز را وارد بازر کند، اما در این شرایط معلوم نیست تکلیف کارگاه‌های سی.ان.جی چه خواهد شد؟

در همین زمینه خبرنگار ایسنا، از مدیر ستاد حمل ونقل و سوخت کشور وضعیت افراد شاغل در این کارگاه‌ها را جویا شد که وی خاطرنشان کرد: در حال بررسی این موضوع هستیم تا این افراد از کار بیکار نشوند.

برخی کارشناسان نیز معتقدند که برای جلوگیری از بیکاری افراد، کارگاه‌های مجاز نصب سی.ان.جی به مراکز بازرسی ادواری مخازن خودروهای دو گانه سوز تبدیل شوند.

پیش نیاز‌های بازرسی ادواری مخازن سی.ان.جی
انجام بازرسی از مخازن سی.ان.جی پیش‌نیازهایی نیز دارد ازجمله تدوین قانون الزام‌آور برای انجام بازرسی، آگاه کردن مصرف کننده از هزینه‌های بازرسی ادواری هنگام خرید خودرو، ایجاد قوانینی برای تست خودروهای خارج از زمان‌بندی پیش ‌بینی شده که به دلایلی همچون تصادف و سخت‌گیری در واردات محصولات مربوط به سی.ان.جی است.

در این شرایط که وضعیت خودروهای دوگانه‌سوز قدیمی‌تر به دلیل عدم تست ایمنی مخازن آن‌ها در شرایط بحرانی قرار دارد، ضرورت نهایی شدن تکلیف بازرسی ادواری از مخازن و به میدان کشیدن شرکت‌های دارای تاییدیه‌های استاندارد در این خصوص بیش از پیش ضروری است.